Wednesday, November 4, 2009

ANG ASYA

ANG ASYA SA SINAUNANG PANAHON

TIMOG ASYA

n Indo-Aryan (1500 B.C.E.)

- tumawid sa hilagang-kanlurang bahagi ng India na ang ilan ay sumalakay sa Persia, Greece at Italy sa iisang panahon.

- matatangkad, maputi, malakas kumain, at umiinom ng alak, payak ang pamumuhay, nag-aalaga ng baa at nagtatanim.

-

n Panahong Vedic

- panahong nagtagal ng 600 na taon, mula 1500-900 B.C.E na hango sa salitang Vedas (karunungan)

- pagtaboy ng mga Indo-Aryan sa mga Dravidian patungong katimugan

- maraming mga Indo-Aryan ang naging magsasaka at natutong mamuhay sa Pamayanan

-

n Panahong Epiko

- tumula ang mga Indo-Aryan patungong silangang lamba sa Ganges river

- mga unang pamayanan ay itinatag noon 900 B.C.E

- ang mga ulat tungkol sa pamumuhay ay galling sa mga epiko

- mga lungsod-astado na gawa ng Indo-Aryan ay napaligiran ng mga palibot-bambang (moat) at mataas na pader. Sa gitna ang RAJA; binubuo ng mga kamag-anak at mga dugong bughaw ang konseho

-

n Pagtatag ng Sistemang Caste

- nagpatupad ang mga Indo-Aryan ng diskriminasyon o pagtatangi laban sa mga Dravidian upang patatagin ang kanilang kapangyarihan

- nilikha upang hatiin ang lipunan sa mga pangkat

· 4 na Pangkat

§ BRAHIMIN / PARI (pinakamataas)

§ KSHATRIYAS (mandirigma)

§ VAISHYA (mangangalakal/ magsasaka)

§ SUDRAS / ALIPIN (alipin)

- Kshatriyas ang una sa pagakahanay sa mababang panahon

- nang maglaho ang digmaan at ang pananampalataya ay naging higit na mahalaga, nagsimulang mangibabaw ang mga Brahmin

- sundin ng bawat kasapi ang mga tuntunin sa pag-aasawa

̉hanapbuhay

̉seremonya sa pananampalataya

̉mga kaugaliang panlipunan (kumain;uminom)

̉manatili sa pangkat kung saan ipinanganak hanggang mamatay

n Ang Panitikan ng mga Indo-Aryan

- Sankrit ang wika sa loob ng 100 years na dala ng Indo-Aryan

- Vedas ang tawag sa naunang literature

- Rig-Veda (awit ng Karunungan)

§ Pinakamahalagang Vedas na pamumuri ng diyos

n Si ALEXANDER THE GREAT

- siya ang hari ng Macedonia, isang kaharian sa hilagang Greece

- ang kanyang pangarap ay lupigin ang Persia

- napabagsak niya ang Persia noong 328 B.C.E

- pagkatapos ng dalawang taon tinawid niya ang Indus River at tinalo ang isang hukbong Indian

- nilisan niya ang India na hindi kasama ang mga sundalo

n IMPERYONG MAURYA

- 321 B.C.E

- Inagaw ni Chandragupta Maurya ang isang kaharian

- Si Chandragupta Maurya ang unang hari ng dinastiyang Maurya

- 273 B.C.E ng humalili si Asoka (apo ni Maurya)

- Pinangunahan niya ang isang kampanyang militar

- Nang makaranas ng kampanya ni Asoka na hindi kanais-nais, nagpasya siya na bigyan ng katahimikan ang kanyang nasasakupan

- Niyakap niya ang Buddhism

- Tinuruan at tinulungan niya ang mga mamamayan

- Nagpadala ng mga misyonero sa Ceylon at Burma;

- lumaganap ang Buddhism sa Asya

-

n Ang mga Kushan

- ika-unang siglo ng sinalakay ang Kushan

- ang kanilang paghahari ay tumagal ng 200 C.E

- ang Kamishka ang pinaamakapangyarihang hari ng Kushan

- nagpatayo siya ng mga gusali sa Peshawar

- tagapagtaguyod ng Buddhism si Karishka

- Mahayana-Buddhism- naniniwala sa pagkakaroon ng mababang uri ng diyos

- Bodhisasatta- tumutulong sa mga tao na makamit ang NIRVANA o kaliwanangan at kaluwalhatian- ( langit)

v mababang uri ng diyos)

- Ang tawag sa orihinal na Buddhism ay Hinayanna o Theraveda Buddhism

- Ang Mhayana Buddhism ay lumaganap sa

· China

· Korea

· Mongolia

· Tibet

· Japan

- ang Hinayana Therava Buddhism ay lumaganap sa

- Burma

- Thailand

-Laos

- Cambodia

- Sri Lanka

* Imperyong Gupta

- nahati ang hilagang India sa maliit na estado

- ito ay makapangyarihan

- sinakop ng unang hari ng Gupta ang lambak ng Ganges River noong 320 C..E

- narating ng Gupta ang pinakamataas na katanyagan sa pamamagitan ni Haring Chandra Gupta II

* Naganap ang Golden Age

- umunlad ang agham sa panahong ito

- tinalakay ng isang matematiko at astronomo na si Aryabhata ang halaga ng pag-ikot at hugis sphere ng daigdig

- tinantiya ng ibang astronomo ang dyametro ng buwan

- nagsulat tungkol sa gravitation

- pinaunlad rin ang number symbols

- pinag-aralan ang sistemang decimals at sila ang unang gumamit ng zero

- nakahanap sila ng mga bagong gamit at lumikha

- ang kanilang patalim ay yari sa asero

- sila ang unang gumawa ng mga tulang

* Calico

* Cashmere

* Chintz

- ang mga manggagamot ay marunong mag isterilisa (sterilization) na mga panturok o panlinis ng sugat

- nagsagawa sila ng operasyon (surgery)

- kilala rin ang mga Gupta sa pagkukwento

- Panchatantra ang pinakilalang aklat ng kwento na binubuo ng 37 kwento

- sa panahong ito, humina ang Buddhism

- higit na binigyan ng tulong ng mga Gupta ang mga Brahmin kung kaya’t lumago muli ang Hinduism

n Mga Muslim na Mananalakay

- Tinawid ng mga mananalakay na muslim ang mga bulubundukin ng hilagang- kanlurang bahagi ng India

- Noong una ang kanilang pakay ay palaganapin ang Islam

- Ngunit ng Makita nila ang malaking yaman ng India ay sinikap nilang maging mga hari at prinsipe

- Ang pinakatanyag at pinakamakapangyarihan na sultanato ay sultanato ng Delvi

- Matagumpay na nasakop ng mga Muslim ang malaking bahagi ng India

- 1398 nang nilusob ng Tanlerlane ang India. Sinalakay niya ang Delvi, kinuha lahat ng kayamanan at pumatay ng isang libong tao.

n Ang mga Mongol at Imperyong Mogul

- May mga bagong muslim na mananalakay ang dumating sa India na pinangunahan ni Babur:

-Si Babur ay isang Turk na kaanak ni Tamerlane at ni Genguis Khan

- inakala ng mga taga-India na Mongol si Babur kaya tinawag itong Mogul

- 1556 ng magsimulang manlupig si Akbar, apo ni Babur

- pinalaganap niya ang pamamahala patungong Silangan

- nakuha niya noong 1576 ang Bihar at Bengal

- pagkatapos ng 10 taon, naidagdag niya ang Kabul at Kashmir

- 1595 nang mapabilang ang Balu Chistan sa kanyang imperyo, si Akbar ang naging pangunahing hari sa buong Hilagang-India

- si Akbar ay hindi marunong bumasa o sumulat ngunit hangad na matuto, pinaligiran niya ang kanyang sarili ng mga :

* Pilosopo

* Arkitekto

* Pari

* Makata

- pinagbuti ni Akbar ang pangangasiwa ng katanungan

- hinigpitan niya ang paggamit ng pisikal na paghihirap

- parusang kamatayan para sa may malubhang pagkakasala

n Ang Ambag mula sa mga Mogul

- Dinala ng mga Mogul sa India ang Miniature painting

n Miniature Painting

- Maliit na larangang ipininta na hango sa sining ng Persia

- Nakilala rin ang Akbar at ang mga sumunod na haring Mogul ay nakilala sa:

· Magarang palasyo

· Moske

· Kuta

· Libingan na kanilang pinatayo

n Taj Mahal

- Pinakakilala sa lahat ng mga gusali

- Itinanghal na pinakamaganda sa buong daigdig

- Matatagpuan sa Igra

- Ipinatayo ni Jhan Fenan noong 1632 para sa kanyang paboritong asawa na si Mumtaz Mahal

- Yari sa puting marmol at mamahaling bato

- Ito ay ginawa ng humigit kumulang sa 22,000 manggagawa sa loob ng 20 taon .

-